Để con trẻ nói lên cách nghĩ của bản thân
Khá nhiều phụ huynh học sinh từng nói với Giáo sư Hirakv:
"Chúng tôi thấy rất khó khăn vì nhiều lúc chẳng biết bọn trẻ muốn nói cái gì".
Sau nhiều quan sát và phân tích, Giáo sư Hirakv phát hiện ra rằng vấn đề không phải ở bọn trẻ mà ở bản thân người lớn. Trong những cuộc trò chuyện, không ít bố mẹ thường không đủ kiên nhẫn lắng nghe những lời con trẻ, họ thường gắt lên bằng những câu nói:
"Nhanh lên! Con muốn nói gì hả? Con làm bố (mẹ) chẳng hiểu gì cả".
Bố mẹ luôn yêu cầu con phải nói rõ ràng câu chuyện, nhưng đây lại là một kỹ năng không thể tự nhiên hình thành. Đó là chưa nói đến những đứa trẻ vốn nhút nhát, ít tiếp xúc với bên ngoài, để trình bày rõ ràng một vấn đề, hoàn toàn không phải một việc dễ dàng. Hơn nữa, bố mẹ thường không kiên nhẫn lắng nghe và thêm vào những lời hối thúc "khó nghe". Trong tình cảnh đó, con trẻ sẽ càng thêm khó khăn để nói ra được vấn đề của mình.
Muốn con trẻ nói lên được những suy nghĩ của bản thân, người lớn hãy để trẻ cảm thấy "thích" được tâm sự và phải thoải mái về tâm lý. Bố mẹ nên lắng nghe con với thái độ chăm chú và biểu thị đồng tình, có thể chỉ là những cái gật đầu, những lời nói đệm: "Thế à", "Ừ, con nói tiếp đi"... Những cử chỉ rất nhỏ này giúp con cảm thấy tự tin hơn và tin tưởng bố mẹ đang rất lắng nghe và quan tâm đến vấn đề của mình.
Đôi khi, chúng ta thường gặp các bà mẹ luôn than thở rằng:
"Cháu nhà tôi học lớp bốn, lớp năm rồi mà ăn không nên đọi, nói chẳng nên lời. Thật không biết làm sao cả!".
Giáo sư Hirakv cho rằng hiện tượng trẻ cảm thấy khó khăn trong diễn đạt chủ yếu vì thiếu tự tin. Hơn nữa, chúng ta cũng cần lưu tâm đến đặc điểm về tâm lý lứa tuổi. Trẻ em cùng độ tuổi, thường thường khả năng diễn đạt ở bé gái tốt hơn ở bé trai.
Để cải thiện tình hình này, điểm mấu chốt là bố mẹ phải giúp con tạo dựng sự tự tin. Khi con muốn nói, hãy khuyến khích con và kiên trì lắng nghe. Bạn đừng cắt ngang lời con trẻ, đừng vì sốt ruột với sự ấp úng, dài dòng trong diễn đạt của con mà vội nói thay, nói át đi. Bố mẹ nên để cho con được trình bày hết suy nghĩ, sau đó bằng cách nhắc lại một cách tế nhị, hãy uốn nắn những chỗ diễn đạt sai của con. Chẳng hạn: "Việc con muốn nói, bố (mẹ) đã hiểu rồi. Ý của con là... Con định nói là...". Với cách thức này, con trẻ dần dần tiếp thu và ghi nhớ được những cách diễn đạt đúng, trong trường hợp này phải dùng từ này, trong trường hợp kia nên nói thế kia... Giáo sư Hirakv còn nhấn mạnh, ngay cả trường hợp con bạn trình bày một quan điểm lệch lạc, một ý kiến sai thì ngoài uốn nắn về tư tưởng, bạn cũng không nên bỏ qua việc sửa chữa những lỗi diễn đạt của con.
Liên quan đến khả năng diễn đạt, việc phản bác ý kiến của người khác trong tranh luận cũng là yêu cầu khá phức tạp. Đối với con trẻ, điều này càng khó khăn và có quan hệ tới khả năng sáng tạo.
Nhà bác học vĩ đại trên thế giới - Einstein, tác giả của Học thuyết tương đối nổi tiếng trên thế giới từng khẳng định nguyên tắc sống của ông là:
"Phải luôn luôn có những kiến giải riêng của bản thân, những kiến giải độc đáo và không giống ai bao giờ".
Có thể nói, mọi sự sáng tạo đều bắt đầu từ khả năng suy nghĩ độc lập và "chịu khó" phản bác ý kiến của người khác. Vì vậy, nếu trẻ muốn trình bày những ý kiến riêng của bản thân, bất luận thế nào, bạn hãy tôn trọng và khuyến khích.
Thói quen và năng lực độc lập suy nghĩ thể hiện tính tự chủ cao trong tư duy. Thế nhưng, nhiều người lại quan niệm rằng quá tự tin vào ý kiến của bản thân là chủ quan chủ nghĩa. Vì thế, khi trẻ không thích chơi những đồ chơi bố mẹ mua cho thì bị coi là "lắm chuyện", khi không nhất nhất làm theo điều bố mẹ dặn thường bị bảo là "cứng đầu, cứng cổ"...
Giáo sư Hirakv cho rằng bố mẹ không thừa nhận con cái cần có ý kiến riêng nghĩa là đã xâm phạm sự phát triển tự nhiên của con trẻ. Hậu quả của điều này là bạn có thể biến con mình thành kiểu "gió thổi chiều nào xoay chiều đó". Chúng ta có thể hiểu rõ điều này khi quan sát cách ứng xử trong những gia đình người Pháp.
Ở Pháp, người có thói quen tán đồng ý kiến của người khác sẽ bị coi là hạng ngốc nghếch. Trong các gia đình Pháp, ý kiến của con trẻ rất được tôn trọng, cho dù có thể ý kiến đó còn khờ khạo hoặc ấu trĩ. Bố mẹ không đưa ra những ý kiến áp đặt mà luôn luon trên cơ sở lắng nghe ý kiến của con để cùng con thảo luận mọi vấn đề.
Thái độ ứng xử giáo dục này rất đáng để chúng ta học tập. Cho dù ý kiến của bọn trẻ còn sai lệch thì bố mẹ vẫn nên động viên trả phát biểu, động viên trẻ tự chủ suy nghĩ. Bố mẹ chỉ làm nhiệm vụ điều chỉnh, sửa chữa những suy nghĩ sai của con, nhất quyết đừng "suy nghĩ hộ" bọn trẻ. Hãy để con trẻ độc lập suy nghĩ và tự do phát biểu ý kiến của bản thân - đó là con đường đúng đắn để bồi dưỡng năng lực tư duy và khả năng sáng tạo của trẻ.
Tác phẩm, tác giả, nguồn
- Tên sách: Phương pháp giáo dục thực tiễn của Hirakv
- Tác giả: Hirakv
- Nhà xuất bản: Nhà xuất bản Tư pháp, 2006
